छत्तीसगढ़ी पर्यायवाची शब्द | छत्तीसगढ़ी व्याकरण | Chhattisgarhi Synonym Words | CG Grammar

हिंदी में पर्यायवाची शब्द का अर्थ - एक ही शब्द के एक से ज्यादा अर्थ निकले उसे पर्यायवाची शब्द कहते है। अर्थात किसी शब्द - विशेष के लिए प्रयुक्त समानार्थक शब्दों को पर्यायवाची शब्द कहते हैं। पर्यायवाची शब्द समानार्थक शब्द भी होते है, परंतु भाव में एक-दूसरे से बिलकुल भिन्न होते हैं। जैसे - उजाला - प्रकाश, खून - रक्त।

छत्तीसगढ़ी में पर्यायवाची शब्द का अर्थ - अइसे सब्द जेकर एक ले जादा अर्थ निकलथे वोला परियायवाची सब्द केहे जाथे। अरथात केहे जाए ता एक ठन सब्द के बदला मा एकरे जइसे अऊ दुसर अलग अलग सब्द मन के परयोग करना परियावाची सब्द आय।

CG Synonyms

सब्द बिसेस ले अभिबियंजित भाव, गुन अउ किरिया मन खातिर उपयोग होवइया सब्द मन ला परियायवाची सब्द केहे जाथे। परियायवाची सब्द मन के जरुरत, सुबिधा बिकास होथे, अउ परसंग के अनसार करे जाथे। एकर ले भाखा के सरलता, मधुरता अउ लालित्य मा बिकास होथे। कुछ परियायवाची सब्द मा भाव के हिसाब ले बारिक अंतर घलो होथे। एकर पाय के एके सब्द के परियोग हर स्थिति मा सबो जगा नइ कर जा सके।

उदहारन - डबरा (पानी भरा हुआ गड्ढा), भरका (प्राकृतिक रूप से बना संकरा किंतु गहरा गढ्डा), खोचका (छोटा गड्ढा), खोचकुल (खोचका से भी छोटा गड्ढा), चखला (चौंड़ा किंतु छिछला गड्ढा)। ये जम्मो सब्द मन के अर्थ - भेद कमती अउ समानता जादा होय के सेती समानता ल महत्व देके परियायवाची सबसे रूप मा परियोग कर दे जाथे।


छत्तीसगढ़ी पर्यायवाची शब्द के उदाहरण -

1. अक्तहा (अधिक) - भरमार, अलकरकन, अघात, अक्ता, अगरहा, अड़बड़, अब्बड़, अल्लार, आगर, उबरता, खसखस ले, खूब, गंज, घात, जादा, जासती, डंट के, नँगत, नँगतेहे, बड़, बड़कन, बहुँत, बिक्कट, बिहद, बेझा, बेसी, बेहद, भक्कम, मनमाड़े, रठरठउवाँ।

2. अथक (कमजोर) - निरबल, रूड़हा, लिज्झड़, लिल्हर, हिनहर, अल्लर, दुरबल।

3. अपमान (निरादर) - फजित्ता, फजियत, फदित्ता, फदिहत, बदनामी, बद्दी, हिनमान।

4. अबिरथा (बेकार) - अकारत, फालतू, फोकट, फोकटइहा, फोकटू, फोकटे, बिनकारज, बिनबाटुर, बिनमतलब, हेरौठा, बिनकामके, बियर्थ।

5. अलाल (निकम्मा) - अजगर, आलसी, ओतियहा, ओतिहा, कंझटिहा, कनवहाँ, कोढ़िया, कोड़िहा, कोतिहा, गरियार, घटकार, घटोर, छिब्बड़, डेरियहा, ढेरिहा, धामड़, पनउतार, पलमरहा, बइठाँगुर, बुटुट, मंदर्रा, मट्ठरहा, मुँडपाचर, मेल्हउर, लठंगरा, लठंगा, लठिंगरा, लिज्झड़, लिल्हर।

6. इच्छा (चाह) - आसा, मंसा, मनसाही, सउँख, साद, साध, मन।

7. इज्जत (मान) - कदर, पत, मरजाद, मानगउन, सनमान, मरियादा, पागी, नाक।

8. ईरसा (ईर्ष्या) - अनख, अनसइती, इरखा, कपट, कुभाव, कैर, खंइट, खार, चीढ़, जरमरी, जलन, डाह  देखमरी, अनदेखई।

9. ईसवर (ईश्वर) - ईसर, दीनानाथ, नरायन, नाथ, परभू, परमेसर, बिधाता, भगवान, मालिक, सुवामी, देवता, इष्ट। 

10. उदबिरिस (उत्पाती) - उदबास, अतलंगहा, अलवइन, उजबक, उतलंगिहा, उदबिरहा, उधमी, उपई, उपदरा, उपनबाय, खड़बाज, चेचरहा, डिंगरा, डिंगहा, नेरचरहा, बइझड़, बनरझिया, रइच्छा, सतनच्चा, हुरदंगिहा, हेजुवार।

11. उराँट (ऊब) - उक्तासी, उचा, कंझट, कंझासी, कउवासी, चिसका, तरासा, उबासी, जमहासी।

12. कंजूस (कृपण) - चिपास, छिछोरन, कंतरी, कइयाँ, कइरहा, कोचरहा, कोच्चर, छोछन, छिछोड़ा, नीमचील, फुसियाहा, सुमड़ा, सूम, छोलन।

13. कमती (कम) - थोड़ा, एककन, कसर, चिटकन, चिटिकुन, थारउक, पोकर, थोरकन, थोरकिन, थोरकी, थोरकुन, थोरकू, थोरके, थोरिक, थोरिच्चा, कमतर, अतकिकन।

14. किसन (श्रीकृष्ण) - किरिसना, कन्हैया, गिरधर, गिरधारी, घनसाम, धनसियाम, बंसीधर, मोहन, मुरलीबजइया, मुरारी।

15. किसिम - किसिम (भिन्न - भिन्न) - अलगे अलगे, अउरे अउरे, आनी - बानी, आने - आने, किसम - किसम, बरन - बरन, बिरे - बिरें, रंग - रंगके, रकम रकम, रिकिम रिकिम। 

16. काज (कार्य) - करतब, करम, काम, कारज, बाटुर, बुता, कमई।

17. कोंदा (गूंगा) - मूक, मुहमुंदाय, कोंदर्रा, गोगवा, बउआ, गुंगा, मुक्का।

18. खँड़िया (खंडित) - खंडवा, खतहा, टुटहा, फुटहा।

19. खोधरा (गड्ढा) - खोलदावन, खंचवा, खवा, खाँचा, खोचका, खोचकुल, खोलदान, गचका, गचाका, गुचकुल, गुचवा, चखला, डबरा, दादर, भरका, सगरी।

20. गदकना (खुश होना) - हंसी, कुलकना, पुलकना, मुचमुचाना, मुस्कान, हांसना, मुस्कई, मुस्कुराना।

21. गप (झूठ) - चहुक्का, झुठलंगरी, लफरही, लबारी, झुंठ।

22. गरीब (निर्धन) - कंगला, कंगाल, टुटपुंजिहा, निरधन, निपुरतहा, ररूहा, लँगठा, लंगलंगहा।

23. गरेर (आँधी) - गरेरा, आंधी, तुफान, बवंडर, अंधउर, अंधड़, गर्राधूंका, बँडोरा, बड़ेर।

24. गला (गर्दन) - गर, गेबड़ी, घेंघा, घेंच, टेंटवा, टोंटा, ढेंटू, नली, मंझरेटा।

25. गुदेलना (दबाना) - चपकना, पिचकना, पिचकोलना, मसकना, लदकना।

26. गुनवता (गुणवान) - बुद्धिमान, गुनजनहाँ, गुनमान, गुनी, चंट, चउतरा, चतुर, चलाक, चेतलग, बुधमान, बुधियार, सुजानिक, सुधियार, हुसियार।

27. गोठकार (बातूनी) - चटरहा, चरबाँक, चटुरा, ढोगियहा, बउछहा, बड़बडहा, बतकहा, बतकार, बतकुरहा, बातून, भड़भिड़हा, मुँहबाड़, लफरहा, लबरा।

28. गोसइयाँ (पति) - घरवाला, जोड़ी, डउका, धनी, मनखे, मरद, डौका, आदमी, भतार।

29. घना (सघन) - घनसर, धनसरहा, घनसरहूं, घमघम ले, घमाघम, खसखस ले, घसघस ले, चिरचिर ले, घन।

30. घमंड (अभिमान) - भाव, अंइठ, अंटियई, अकड़, अहम, गरब, गुमान, गुरुर, भरभस।

31. घर (गृह) - कुंदरा, कुटिया, खोंधरा, घरौंदा, झाला, झोपड़ी, डेरा, मकान।

32. चकित (आश्चर्य) - अचंभा, अचरज, अचरित, अजगुत, सुकुरदुम, सकपका।

33. चिल्लाना (शोर मचाना) - कल्लर कइयाँ, किकियाना, किरकिराना, हल्ला करना, बोंमियाना, बोंर्रकी, चिचियाना, नरियाना, रिरियाना, बोर्रियाना, कांय कांय, चिहुर पारना।

34. चिखला (कीचड़) - गइरी, पिचरी, लद्दी, हील।

35. चिरई (चिड़िया) - चिड़ी, चिरइया, चिरिया, पंछी, पखेरू, चिरगुन।

36. जगा (स्थान) - जघा, ठउर, ठांव, ठिकाना, ठिहा, ठैयाँ, जगहा।

37. जहर (विष) - झार, बिख, बिस, महुरा।

38. जिद्दी (हठी) - अंड़ियहा, अकड़इया, अक्कडधानी, अप्पत, अप्पतिहा, अरदली, एऐंठहा, घेक्खरहा, घेक्खर, घोरनहाँ, घोरमुहाँ, घोरियहा, जिद्दहा, टेकियहा, टेकिहा, टेरिहा, ढमढेरवा, विठहा, ढीठ, पेलियहा, पेलिहा, मकड़इय, मखेलइया, मनबढ़हा, मुंडपेलवा, मेड़रहा, रिछहा, रिसहा, रेंद मतइया, रेदियहा, रेदिहा, रेधिया, रोघटहा, रोजनहां, रोनटहा, सनिच्चरहा, हुज्जतिहा, हुड़रइया, हुर सेटहा।

39. झंझट (विवाद) - पाला, झोल, चकल्लस, पल्ला, जल्लहट, पचरा, परपंच, लफड़ा।

40. झोरथा (गुच्छ) - गुच्छा, गोफरी, जोत्था, जोरफा, झिथरा, झोरफा, रूकमा, लच्छा।

41. झोलंगा (ढीला ढाला) - झोलझोलहा, ढिलढिल, ढिलिंग ढालंग, ठुलढुल, ढिल्ला पोल्ला, पोलझोर, सुलसुलहा, झोलाए, झोलझोल, ढोलढोल, हेल मेल।

42. टेंडगा (टेढा) - अंटियहा, तिरछा, तिरपटहा, बांका, मुड़े, अंडठे गोंइठे, टेंडहा।

43. डारा (शाखा) - खाँधा, जकना, डंगरी, डंगनी, डंगाल, डंगली, डार, डारी, डाहीं, थंगाली, थांगा, थाही।

44. तरूवा (मस्तक) - तेरवा, मथउरा, माथा, लिलार, मति, मुड़ी, मुड़।

45. तलाब (तालाब) - डबरी, तरिया, तलैया, पोखर, पइठु।

46. तीर (निकट) - जटका, नजीक, लंग, लकठा, लगधीर, लघे, लट्ठा, नजदीक, पासमा, आस पास।

47. तुरंत (शीघ्र) - अभिचे, अभिच, उत्ताधुर्रा, खचित, खसखसउवन, गर्डहन, चटले, चटपट, झट, झटकी, झटकुन, झटकू, झटके, झटपट, झटले, झटाकले, झपकी, झपकुन, झपकू, झपके, झपझीप, झपाटा, झमकले, झांयले, टपटपउवन, टपले, तड़ाका, तडातड़, तत्काल, झरझरउहां, तातारसी, तुरते, तुरतेताही, तुरूत, धकर लकर, धड़ाका, धरापछरा, धरारपटा, धरालगा, फुरके, रबले, लउखन, लकर लउहा, लकर - लकर, लघियाँत, सटले, सरसरउवाँ, सरासर, सर्रउहन, सर्रटले, सौहें, हबर - हबर, हबले, हुतुतुरू।

48. सुवारथी (स्वार्थी) - अपखया, अपसोसी, खउहामितान, मतलबिहा, मतलबी।

49. धनमान (धनवान) - पोटहा, पोटलग, अमीर, ठस, ठोस, ठोसहा, धनवंता, धनी, पुरतहा, पूंजीवाला, बड़हर, बड़े, मोटहा, चीजहा, चीजवाले, गौंटिया, मंडल।

50. धिरलगहा (धीर धीरे) - आस्ते, कलेकल, धीम, धीरे बाँधे, पते - पते, सहातू सहातू, हलु हलु, मंद मंद, धीरलग, धीरंत।

51. कुधरिल (धूल) - धुर्रा, कुधरा, कुधरिल, कुधरी, धूर, फउद, फुतका, फुतकी।

52. नरम (कोमल) - केंवची, केंवरी, कोंवर, गुजगुज, चेंउरी, मँउलहा, लुदरू, लुदलुद, कुंवर, नवनहा, नमी।

53. निवांसी (निवासी) - बसइया, बसवार, बसिंदा, रहइया, रहनवारी, रहवासी।

54. नोनी (लड़की) - कइना, कनियाँ, कैना, छोकरी, टूरी, छोरी।

55. परबत (पर्वत) - डोंकारी, डोंगर, डोंगरी, पहाड़ी, पहार, पाहड़।

56. परेम (प्रेम) - दुलार, पिरितिया, पिरिया, पिरीत, मयाँ, लगन, लगाव।

57. पाँव (पैर) - गोड़, टंगरी, पँवरी, पइयाँ, पाँय, पाई, लात, पाया, टांग।

58. पातर (पतला) - सुक सुक ले, काडी, झिंटकहा, दुब्बर, पतरंगवा, फाँफा, रेगड़ा, रेगडू, रेडहा, रेड्डू, संपुरहा, मुड़मुड़हा, सेडमेड़हा, सोगसोग ले।

59. पीका (अंकुर) - अंखुआ, गजा, चोभी, जरई, जिकिया, जीकी, पीक, पीकी, पीका।

60. पीटना (मारना) - कुचरना, कुटेलना, कुहेलना, कूटना, गचकाना, छरना, जोहारना, झपड़ियाना, झोरना, ठठाना, ठोंकना, थपराना, थुथरना, थुरना, दँदोरना, दमोरना, दहेलना, दुचरना, दोंदरना, दोहंगना, धंसाना, फटकारना, बंबू देना, बजेड़ना, बरसाना, भसेड़ना, मुटकियाना, हनना, हनियाना।

61. बउना (बौना) - गिटकहा, गिटकुल, गुटकुल, घेटरहा, चिटरहा, चिटर्ग, ठेपलहा, ठेमना, बंठा, बठवा, बाहुग, बुटगा, बुटरा, बुटरू, बेंदरा, मकुना, मेकई पिला।

62. बाहाँ (बाँह) - चेचा, पहुंचा, बइहाँ, बांही, भुजवा, मरुवा, भुजा।

63. बतियाना (बात करना) - ओझियाना, गोठ करना, गोठियाना, बतराना, बतियाना, भाखना, मुहांचाही, बोलना।

64. बात (बचन) - गोठ, जबान, बक्का, बचन, बतिया, बानी, बोल।

65. बिनती (निवेदन) - अरज, अरजी, विनय, हंतजोरी पंपोरी, हांत पांव जोरना, बिनय।

66. बिहिनियाँ (सुबह) - कुकराबासत, कुकराबासा, पँगपंगहा, पहट, पहाती, फजर, बिहन्हें, बिहना, बेरउत्ती, भिनसरहा, मुंधेरहा, मुँहझुलझुल, सुबेरे, प्राताकाल, मुंदराहा।

67. बुढ़वा (वृद्ध) - डोकरा, बुड़गा, सियनहाँ, सियान, बुजरूग।

68. बुरई (बुराई) - अवगुन, उखला, ऐब, कसूर, खराबी, खामी, खोट, गीना, गुना - गारी, चारी, चेर, दोख, दोस, पै, वइगुन, बद्दी, हिनता।

69. भुइयाँ (पृथ्वी) - धरती, पिरथी, पिरिथवी, पुहमी, भियाँ, भुई।

70. भोंगरा (छिद्र) - छेदा, टोंका, टोनका, टोनकी, टोंकी, टोड़का, टोंडू, बेधा, भुलका, सेंध।

71. मँइलाहा (गंदा) - खमखुरहा, गिदगिदहा, घोंघटहा, घोमटहा, मइलखहा, मतलहा, मइलखोरहा, चिटियहा।

72. मजकिहा (मजाकिया) - बेलबेलहा, मसखरा, मसरमोटिया, मेलमेलहा।

73. मनखे (मनुष्य) - आदमी, मइनखे, मइनसे, मनसे, मनुख, मानुस, मानव।

74. मयाँरू (प्यारा) - दुलरवा, दुलरू, पियारा, परेमी, पिरोहिल, पिरोही, मनबोधना, मोहना।

75. माईलोगिन (स्त्री) - औरत, अउरत, जनाना, डउकीजात, तिरिया, नारी, बाई।

76. मितान (मित्र) - गड़ी, गियाँ, मितवा, संगवारी, संगी, साँथी, हितवा, हितवारथी, हितवारी।

77. मेहेरिया (पत्नी) - घरवाली, खटला, डौकी, गोसइन, गोसइनिन, डउकी, घियरी, दारी, पतुरिया, बाई, सुवारी।

78. मोंठ (मोटा) - घोसघोसहा, जोदर्रा, दनदपट, दलगिरहा, धुमरा, फदल्ला, भदर्रा, भदहा, भसकड़, भसका, भसर्रा, भेदर्ग, मोट्ठा, मोठल्ला, रोट्ठा, रोठ, रोंठहा।

79. रद्दा (रास्ता) - धरसा, डगर, डहर, पइडगरी, बाट, रस्ता, रावन, रोड।

80. रिस (क्रोध) - कलकली, किटकिटई, गुस्सा, गुरेर, घुसियई, चरकई, जंगई, जरब, ततियई, तनतनई, तनियई, तमकई, ताव, तिरकई, बगियई, बरम, बिफरई, रक्तई, रखम, रोस।

81. लंभा (लंबा) - लमरी, लम्हरी, लम्हाँ, लाम, सुलुंग, डिंग, डिंगले, सरांगी।

82. लइकापन (बचपन) - छुटपन, ननपन, नानकन, नानचन, बचपना, लइकई, लड़कमति, लइकुसहा।

83. लउठी (लाठी) - टेम्पा, ठेगा, वेड़गा, लउड़ी।

84. लडंगा (ऊँचा) - जड़ंगा, डंगडंगहा, डडंगा, लमगोड़वा, सुलुंग।

85. लालची (लोभी) - असत्ता, रहा, ररुहा, रुहरुहा, ललचहा, ललहा, लोभिया, सधहा, हइदरहा, हदरहा।

86. संकर (शंकर) - कैलासनाथ, गउरा, जटाधारी, डमरूधारी, तिलोचन, तिरछुल - धारी, भोला, महादेव, सिव।

87. संग्सा (पतली गली) - सँग्सी, संसी, साँकुर, सोलकी, सोलखी, कोलकी।

88. संझा (संध्या) - झुरझुरहा, मुंधियार, मुँहझुलझुल, सँवसाँझ, संझौती, साँझ।

89. सगा (मेहमान) - पहुना, महिमान, सजन।

90. सराबी (शराबी) - मंदहा, दरवहा, दरुवहा, दरुहा, मंदक्की, मंदत्ती, मतवार, मंदहू।

91. सरीर (शरीर) - काया, घट, चोला, तन, देहें, बदन।

92. सुक्खा (सूखा) - कड़कड़हा, खड़खड़हा, खनखनहीं, घमखहा, झुक्खा, झुरहा, झुराल, ठठरंगा, ठनठनहीं, भभहा, रनहां, सुखड़ी।

93. सुग्घर (सुंदर) - अच्छा, गजब, चुकचुक ले, ठऊंक्का, निकता, नींक, बढ़िया, बने, रुपसहा, खबसुरत, सुनदर।

94. सुन्ना (सूना) - अवघट, झिमझाम, निझाम, सिमसाम, सिमसिमहां, सीम, सुन, सूनसान, सन्न।

95. हिरन (हिरण) - मिरगा, मिरग, हरिन, हरिना, हिरना, हइरना।

96. सरप (सर्प) - डोरी, नाँग, बिखधारी, बिखहर, साँप।

97. कंजूस (कृपण) - चिपास, छिछोरन, कंतरी, कइयाँ, कइरहा, कोचरहा, कोच्चर, छोछन, छिछोड़ा, नीमचील, फुसियाहा, सुमड़ा, सूम, छोलन।

98. ददा (पिता) - बाप, बाबु, जनक, पालक, पलइया।

99. दाई (माता) - मां, माई, मईया, महतारी, जननी।

100. पुत्र (बेटा) - बाबु, बिटवा, टुरा, लईका, सुत, सपुत, दुलरवा।

Post a Comment

0 Comments